02 sep Nieuws | ‘In Duitsland kopen klanten wél steeds vaker bio-producten’
In tegenstelling tot Nederlanders kopen Duitsers vaker biologische producten. Maar om van de sector echt een succes te maken, zal de Duitse politiek zich sterker in moeten zetten voor de biologische voedselindustrie.
In een Aldi-filiaal in Berlijn staat de 72-jarige Ola Siebert met twee pakjes garnalen in haar handen bij het koelvak, haar man wacht geduldig achter de boodschappenkar. De garnalen in haar linkerhand komen uit de Noordelijke IJszee, de garnalen in haar rechterhand zijn biologisch. Op het groene etiket staat duidelijk Gut Bio, het biologische huismerk van de Aldi.
De keuze is lastig. Het liefst koopt Siebert biologisch en dan graag van biologische boerderijen in de regio. Maar deze garnalen komen helemaal uit Vietnam. Toch legt ze biologische garnalen in het boodschappenkarretje. ‘Deze zien er mooi roze uit’, zegt ze. ‘Ik koop liever geen producten uit het buitenland, maar het allerbelangrijkste is uiteindelijk de smaak.’
Ola Siebert en haar man wonen om de hoek, in het Berlijnse Pankow. Een buurt ten oosten van de voormalige Muur, die tegenwoordig steeds meer in trek is bij studenten en jonge gezinnen. Ola en haar man gaan ook mee met de tijdgeest. Pas sinds kort koopt het echtpaar bewust biologische producten en dat is vooral de wil van Ola: ‘Ik let daar nu sinds drie jaar op. Ik heb er veel over gelezen. Die zijn gezond en beter voor het klimaat.’
Terwijl de groei uit de biologische voedselsector in Nederland dreigt te verdwijnen, kopen Duitsers wél steeds vaker bio-producten. Vooral Duitse supermarkten dragen bij aan die verandering. In Duitsland komt een groot deel van de jaarlijkse omzet van biologische producten van reguliere supermarkten. Vorig jaar bedroeg dat aandeel 57 procent. In 2019 was de totale omzet van de sector 11,9 miljard euro, een stijging van tien procent in vergelijking met het jaar ervoor.
In de schappen
‘Het duwtje in de rug komt de afgelopen tien jaar echt van de reguliere supermarkten’, zegt Conrad Thimm, adviseur voor biologische voeding en landbouw. Biologische producten waren lang vooral het terrein van de grote Duitse biologische supermarkten als Denn’s en Alnatura. ‘Ook bio-supermarkten doen het nog goed, maar niet in dezelfde mate als de reguliere supermarkten’, zegt Thimm.
Dat goedkopere supermarkten als Aldi en Lidl, waar meer dan de helft van de Duitsers hun boodschappen doen, meer biologische producten in de schappen zetten, zorgt met name voor verandering. In tegenstelling tot de duurdere supermarkten als Rewe en Edeka hebben zij niet twintigduizend producten in de schappen, maar slechts zo’n tweeduizend. ‘Als zij een biologisch product in de schappen zetten, gaat een ander product eruit’, zegt Thimm. ‘Zo is de impact van het product groot. Veel mensen kopen het dan niet eens omdat het biologisch is, maar omdat het voor handen is.’
Hoewel Duitsland de grootste markt voor biologische producten in Europa is, is het land procentueel geen koploper. Het marktaandeel van biologisch voedsel groeit, maar die groei gaat langzamer dan gewenst. In 2018 was het marktaandeel 5,5 procent en vorig jaar 5,7 procent. Koplopers in Europa zijn Denemarken, waar de sector een marktaandeel van 11,5 procent heeft en Zweden, met 9,6 procent.
Liever niet genetisch gemanipuleerd
Het is niet zo dat Duitsers geen interesse hebben. Het land heeft een sterke traditie van biologische producten. De reformbeweging ontstond in Duitsland aan het einde van de negentiende eeuw, die onbewerkt voedsel en natuurlijke geneesmiddelen promootte. Nog steeds kopen Duitsers liever geen genetisch gemanipuleerd voedsel. Ook kopen zij het liefst regionale producten en zien ze kleinschalige landbouw als een integraal onderdeel van de Duitse cultuur.
Volgens de jaarlijkse ‘Ökobarometer’, een onderzoek van het ministerie voor voedsel en landbouw, stijgt de interesse van de Duitse bevolking in biologische producten nog steeds. De helft van de ondervraagden zegt regelmatig biologische producten te kopen. Negen van de tien zegt zelfs dit in de toekomst te willen (blijven) doen.
Toch is er een groot verschil tussen wat mensen zeggen en doen, meent Conrad Thimm. ‘Consumenten zijn consumenten’, zegt hij. ‘Ze zijn in een winkel en hebben haast. Dan willen ze niet alles lezen, ze willen gewoon een goede kaas. Of het product biologisch is of niet, is maar een van de vele redenen waarom zij dit in de boodschappenkar leggen. Vaak pakken ze iets onbewust.’
Volgens Johannes Enzler, adjunct-directeur van het Beierse Instituut voor Voedingsmiddeleneconomie en -markten, is het belangrijk dat de Duitse politiek daadkrachtiger de biologische voedselsector gaat steunen, want consumenten willen volgens hem wél. Als voorbeeld noemt hij het referendum ‘Red de Bij’ dat vorig jaar in Beieren werd gehouden, met het oog op biodiversiteit in de deelstaat. ‘De bevolking stond daar echt achter’, zegt Enzler. ‘De inwoners spraken uit dat in 2030 dertig procent van de landbouwgrond biologisch gecultiveerd moet worden. De regering moet dat nu waarmaken.’
Het Beierse plan is ambitieuzer dan de Europese doelstelling, die inhoudt dat in 2030 vijfentwintig procent van de landbouwgrond biologisch gebruikt moet worden. Maar dat gaat langzaam: de Europese landbouwgrond bestaat voor slechts acht procent uit biologische landbouw. Nederland zit daar met vier procent ver onder, Duitsland doet het beter met tien procent. Dat komt doordat landbouwgrond in Duitsland, met name in het oosten, zoveel goedkoper is.
Volgens een onderzoek in opdracht van de Beierse Groene Partij is de doelstelling van dertig procent biologische landbouwgrond wel degelijk te realiseren. Maar dan moet de regering er wel druk op zetten. Zo moet de deelstaat extra investeren, voortgang beter monitoren en de vraag naar biologische producten stimuleren. Want als Beieren meer biologische landbouwgrond wil, moet de consument de producten ook kopen.
Bio-label
‘De kern van het verhaal is dat we biologische producten sterker onder de aandacht van de consument moeten brengen’, zegt Enzler. Een van de plannen is om de kantines van overheidsbedrijven voor minstens de helft te vullen met biologische producten. Ook moeten scholen advies krijgen over het biologische aanbod in de deelstaat. Het Beierse bio-label moet beter door de consument herkend worden. Dat garandeert dat het product van een biologische boer in de regio komt.
Uit de Aldi in Berlijn komt de 39-jarige Matthias Neumann naar buiten met een bescheiden tasje boodschappen. Het Duitse bio-label vertrouwt hij niet: ‘Als ik op de verpakking kijk, zie ik vaak dat er palmolie in het product zit. Dat kan toch niet biologisch zijn, dat vernietigt het regenwoud!’
Meer uitleg over de producten en labels is de Duitse regering hem dus wel verschuldigd, vindt hij. Tot die tijd zegt hij vooral zijn eigen gezonde verstand te gebruiken. ‘Dat is niet zo moeilijk’, zegt hij, terwijl hij zijn vingers opsteekt om te tellen: ‘Ik neem geen producten uit verre landen, groente en fruit alleen uit het seizoen en goedkoop vlees is gewoon niet te vertrouwen.’
Bron: Trouw (6 augustus 2020)
Lees ook het artikel van Akkerbouwbedrijf genaamd ‘Omzet biologische consumptieaardappelen stijgt in Duitsland met bijna 35 procent’.
