08 mrt Nieuws | Historische bio-boom in Duitsland
Duitsers houden van biologische levensmiddelen. Dat is inmiddels geen geheim meer. Maar in 2020 – het jaar van de coronapandemie – ondervond de consumptie van biologische levensmiddelen een ongekende boom. In 2020 nam de omzet van biologische levensmiddelen met 22 procent ten opzichte van 2019 toe. Voor bijna 15 miljard euro kochten de Duitsers biologische levensmiddelen.
Duitsland is een grote producent van biologische levensmiddelen. Het aandeel biologische landbouwgrond steeg in 2020 met 5 procent en 35.000 producenten bewerken rond 1,7 miljoen hectaren. Van de gehele Duitse landbouw bestaat 10 procent uit biologische landbouw. In vergelijking met andere landen is dat een sterke positie. In Nederland maakte het aandeel biologische landbouwgrond in 2020 bijna 4 procent uit van de totale landbouwgrond.
De sector is sterk georganiseerd; 63 procent van de biologische producenten is lid van koepel- of brancheorganisaties. De Duitse biobrancheorganisaties stellen strengere productievoorwaarden aan hun leden dan het EU-biokeurmerk en hebben eigen richtlijnen met een eigen keurmerk. Bioland is met 8.504 leden de grootste organisatie en richt zich vooral op regionaliteit. Daarna volgen Naturland met 4.154 leden en Demeter met 1.740 leden. Consumenten in Duitsland hebben veel vertrouwen in hun producten die al jaren bestaan en waarmee zij zijn opgegroeid.
Net zoals de biologische landbouw groeit ook de verwerkende levensmiddelenindustrie. Sinds 2014 is het aantal bedrijven met bijna 26 procent toegenomen, in 2019 waren er 16.281 bedrijven. Beieren telt de meeste met 4.025 bedrijven in 2019, gevolgd door Baden-Württemberg met 1.751 bedrijven en Noordrijn-Westfalen met 1.426 bedrijven.
Historische groei van omzet met biologische levensmiddelen
In 2020 hebben Duitsers 22 procent meer aan biologische levensmiddelen uitgegeven. De omzet van biologische producten steeg dubbel zo sterk als de totale levensmiddelenretail op een waarde van 14,99 miljard euro. Een van de redenen is dat mensen tijdens de pandemie meer thuis hebben gekookt en gegeten en het belang van gezonde, milieu- en dierenvriendelijke levensmiddelen is toegenomen. Inmiddels nemen biologische levensmiddelen 6 procent van de totale omzet in de levensmiddelenbranche voor hun rekening. Ze worden voornamelijk verkocht in de retail (60 procent), inclusief bio-supermarkten en drogisterijen, gevolgd door reformwinkels (25 procent).
Opmerkelijk is de omzetgroei van ‘andere winkels’ met een plus van 35 procent in 2020. Daaronder vallen reformhuizen, landwinkels, webwinkels en weekmarkten. Door de coronapandemie kwam hier veel beweging in door het feit dat vele consumenten speciaal voor regionale levensmiddelen hebben gekozen of via internet hebben besteld. De omzet van biologische groenteabonnementen nam bijvoorbeeld met bijna 50 procent toe. Consumenten wilden hiermee een bezoek aan de winkels vermijden. Een andere ontwikkeling is dat consumenten op het moment hun levensmiddelen in één supermarkt willen kopen om contact met anderen te verminderen. Of deze ontwikkelingen blijven na de coronapandemie, valt nog af te wachten.
Retail in de bio-branche
In Duitsland is er een verschil tussen regionale aanbieders van biologische levensmiddelen en Duitsland-brede aanbieders. Alnatura uit het Hessische Darmstadt is veruit de grootste biosupermarkt met een omzet van meer dan 1 miljard euro (in 2019). Daarbij aangesloten is een eigen groothandel, die Duitsland-breed niet alleen aan de eigen filialen levert, maar ook aan supermarkten en drogisterijen. Alnatura heeft een eigen handelsmerk en biedt een uitgebreid assortiment met voordelige producten aan.
Dennree uit het Beierse Töpen, de op één na grootste biosupermarktketen (Denn’s), heeft een dergelijk concept en maakt een jaarlijkse omzet van 515 miljoen euro. Duidelijk minder omzet maken de biosupermarkten Bio Company uit Berlijn (jaarlijkse omzet van 189 miljoen euro) en Basic uit München (jaarlijkse omzet van 133 miljoen euro). Naast de genoemde Duitsland-brede groothandelaren zijn in Duitsland ook regionale, op biologisch gespecialiseerde groothandelaren heel actief. Deze leveren vaak aan de horeca en catering.
Kansen van Nederlandse producenten in Zuid-Duitsland
Voor Nederlandse producenten liggen er vooral kansen in het zuiden van Duitsland. Hier zijn met Alnatura, Dennree, Basic en ebl-naturkost 4 van de top 5 grootste bio supermarktketens te vinden. De verwerkende industrie van de biologische sector zit ook hier. Het westen van Duitsland en grote steden zoals Berlijn en Hamburg bieden ook kansen.
In contact komen met de retail is zoals in elk land voor ieder bedrijf een uitdaging. Duitsland is bij uitstek een beurzenland en een van de beste manieren om in Duitsland snel met betrouwbare partners in contact te komen, is via beurzen en congressen. Beursdeelname in Duitsland vergt een lange voorbereiding.
De belangrijkste beurzen voor de biologische sector zijn:
Consumptie van biologische levensmiddelen
Uit het Ökobarometer, een enquête die regelmatig door het Duitse landbouwministerie wordt uitgevoerd, bleken de belangrijkste redenen voor het kopen van biologische levensmiddelen dierenwelzijn (96 procent in 2020), een zo natuurlijk mogelijk levensmiddel (94 procent) en de regionale herkomst van producten (93 procent). Belangrijk vinden consumenten ook een gezonde voeding (92 procent), minder toegevoegde stoffen (90 procent) en de vermijding van residuen van bestrijdingsmiddelen (90 procent). Met name verse producten zoals eieren, groenten, fruit, aardappelen en zuivelproducten worden door de Duitse consument graag gekocht.
De out-of-home markt kende in de afgelopen jaren een sterke groei. Steeds meer aanbieders, vooral kantines, schoolkeukens en restaurants, stapten deels of volledig over op biologische producten. Hier ziet men op het moment de grootste groeikansen, ook aangezien de EU met de Farm-to-Fork-strategie een ambitieus doel heeft vastgelegd. Dit jaar was echter alles anders dan verwacht. De out-of-home sector is door de coronapandemie zwaar geraakt. Het valt nog af te wachten hoe deze branche zich na de coronacrisis zal herstellen.
Duitse productie voldoet niet aan vraag
Om aan de marktgroei en de hoge eisen van de consument te voldoen, zijn bio-aanbieders altijd op zoek naar biologische producenten en innovatieve producten. De retail, zoals Rewe, streeft naar langdurige partnerschappen om de verzorging van biologische producten te waarborgen.
Deze grote vraag biedt goede kansen voor het Nederlands bedrijfsleven, ook gezien het feit dat Duitsland met een jaarlijkse omzet van bijna 15 miljard euro rond 25 procent aandeel van de biologische markt in Europa heeft. Jaarlijks wordt in Duitsland gemiddeld per persoon 144 euro aan bioproducten uitgegeven. Dat is bijna dubbel zoveel als het EU-gemiddelde.
Biologisch beleid in Duitsland
De biologische landbouw heeft een belangrijke rol binnen het beleid in Duitsland. De Farm-to-Fork-strategie van de EU met 25 procent aandeel biologische landbouw tot 2030 is voor Duitsland en andere landen een nogal ambitieuze doelstelling. In het coalitieakkoord en de ‘Zukunftsstrategie ökologische Landwirtschaft’ van de CDU/CSU en de SPD is besloten om tot 2030 20 procent van de landbouwoppervlakte biologisch te bewerken.
In 2021 vinden in het najaar de bondsdagverkiezingen plaats en de kans is groot dat Die Grünen een regeringspartij wordt. Wat in een nieuw coalitieakkoord vastgelegd zal worden en hoe de Farm-to-Fork-strategie gerealiseerd gaat worden, is dan nog te onderhandelen, maar het moet in ieder geval aan de eisen van de EU voldoen.
Bron: Ministerie van LNV (1 maart 2021)
